Covid-19, Dünya Sağlık Örgütü tarafından 11 Mart tarihi itibariyle pandemi ilan edildikten sonra birçok ülke gibi ülkemizde iş yeri kiralama ve pandemi ile ilgili çeşitli önlemler ve yasal düzenlemeler hayata geçirildi.
Yargı alanındaki hak kayıplarının önlenmesi amacıyla ilk olarak: 26 Mart 2020 tarih, 31080 sayılı Resmi Gazete’de[1] yayımlanan 7226 Sayılı “Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun”un Geçici 1. Maddesi ile;
- İYUK[2], CMK[3] ve HMK[4]’da belirlenen süreler ile arabuluculuk ve uzlaştırma kurumlarındaki süreler 13.03.2020 (bu tarih dahil),
- İİK[5]’da belirlenen süreler (nafaka alacaklarına ilişkin icra takipleri hariç olmak üzere) 22.03.2020 (bu tarih dahil)
30.04.2020 tarihine kadar durduruldu. 30.04.2020 tarihinde ise 30 Nisan 2020 tarih, 31114 sayılı Resmi Gazete’de[6] yayımlanan 2480 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı uyarınca; 30.04.2020 tarihine kadar durdurulan süreler, 01.05.2020 (bu tarih dahil) tarihinden 15.06.2020 (bu tarih dahil) tarihine kadar uzatıldı.
Cumhurbaşkanı kararında, 7226 Sayılı kanunda sayılan istisnalara ek olarak: 4734 Sayılı Kamu İhale Kanununda öngörülen zorunlu idari başvuru yoluna ilişkin süreler, durma süresi dışında tutuldu.
İş Yeri Kiralama ve Pandemi ile ilgili kanun
Yazımızın asıl konusunu oluşturan iş yeri kiralamaı ve pandemi ile ilgili konu ise, 26 Mart 2020 tarih, 31080 sayılı Resmi Gazete’de[7] yayımlanan 7226 Sayılı “Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun”un Geçici 2. Maddesi: “01.03.2020 tarihinden 30.06.2020 tarihine kadar işleyecek iş yeri kira bedelinin ödenememesi kira sözleşmesinin feshi ve tahliye sebebi oluşturmaz” hükmü ile düzenlendi. Bu düzenleme ile:- İş yeri kiraları ile ilgili olarak; ödenmeyen kira bedelleri için 15.06.2020 tarihine kadar ilamsız takip, adi kiraya ve hasılat kiralarına ait takip, alacak davası, tahliye davası ikame edilmeyecek,
- 15.06.2020 tarihi ile 30.06.2020 tarihleri arasında ödenmeyen kira bedelleri için, ilamsız takip ve alacak davası açılabilecek,
- 30.06.2020 tarihinden itibaren ödenmeyen kira bedelleri için şimdilik normal hukuki prosedür işletilebilecektir.
15.06.2020 ile 30.06.2020 tarihleri arasında adi kiraya ve hasılat kiralarına ilişkin takip başlatıldığında ise; TBK[8]’nun 315. ve 362. Maddelerinde öngörülen süreler uyarınca tahliye talep etme sürelerinin 30.06.2020 tarihinden itibaren işletilmeye başlaması gerekecektir.
Türk Borçlar Kanunu (TBK) 344. Madde
İş yeri kiralamalarındaki bu karmaşık durum, uyku halindeki bir başka madde olan TBK’nun 344. Maddesinin uygulamaya başlanması ile daha da karmaşık hale gelecektir.
TBK 344 hükmünün, 04.07.2012 tarihinde Bazı Kanun Ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun 53. Maddesi ile değiştirilmiş, 31.03.2011 yılında çıkartılan 6217 Sayılı Yargı Hizmetlerinin Hızlandırılması Amacıyla Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un Geçici 2. Maddesi İle uygulanması 01.07.2020 tarihine kadar ertelenmişti.
01.07.2020 tarihi itibariyle TBK’nun 344. Maddesi uyarınca iş yeri kiralamalarında, kira bedelinin tespiti için dava açma hakkı da doğmuş olacaktır.
Bütün bu düzenlemeler uyarınca iş yeri kiralama ve pandemi ile ilgili:
- 15.06.2020 ile 30.06.2020 tarihleri arasında ödenmeyen kira bedelleri için ilamsız takip ve alacak davaları,
- 30.06.2020 ile 20.07.2020 tarihleri arasında ödenmeyen kira bedelleri için ilamsız takip, adi kiraya ve hasılat kiralarına ait takip, alacak ve tahliye davaları
- 01.07.2020 ile 20.07.2020 tarihleri arasında kira bedel tespit davaları açılabilecektir.
COVID-19 dolayısıyla ekonomik faaliyetlerde yaşanan bozulmalar özellikle iş yeri kiralarında kendini göstermekte olduğundan, 01.03.2020 tarihinden 07.09.2020 tarihine kadar yaklaşık 6 aylık sürede ödenmeyen, eksik ya da geç ödenen iş yeri kiralarının nasıl tahsil edileceği, tahliye talepli icra takipleri ve davalarının, kira bedelinin tespiti davalarının nasıl çözümleneceği sorusu henüz netlik kazanmış değildir.
12.05.2020
[1] https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2020/03/20200326M1-1.htm
[2] 6/1/1982 tarihli ve 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu
[3] 4/12/2004 tarihli ve 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu
[4] 12/1/2011 tarihli ve 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu
[5] 9/6/1932 tarihli ve 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu
[6] https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2020/04/20200430-1.pdf
[7] https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2020/03/20200326M1-1.htm
[8] 11/1/2011 tarihli ve 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu